ترماتود ها

ترماتود ها :
ترماتود ها کرمهای پهن و بیضوی شکل که اندازه آنها از نیم  میلیمتر تا چند میلیمتر است . رنگ این کرمها سفید یا شیری رنگ بوده ولی بعلت تغذیه از خون رنگشان قرمز یا قهوه ای دیده میشوند .
از 2بخش ترما + تودا تشکیل شده است .

 ترما : به معنای سوراخ
 تودا : سوراخ مانند .

نام دیگر ترماتودها را میتوان کرمهای برگی شکل یا
leaf like
 

به 2  دسته تقسیم می شوند :

Monogena - 1


Digena - 2

 

Monogena:


تک میزبانه است . میزبان واسط ندارد این دسته از انگل ها اهمیت چندانی در پستانداران و انسان ندارند و بیشتر آبزیان را در گیر میکند .


Digena:

به انگل هایی که دارای 2میزبان اصلی هستند . 

ترماتود ها هرمافرودیت هستند فقط شیستوزوما ها

متفاوت هستند و جنس نر و ماده آن جداست .

کوچکترین ترماتود هتروفیس هتروفیس است که 3م . م

اندازه دارد و بزرگترین آنها فاسیولوپسیس بوکی است . 

Digena:

به طور کلی به 3 دسته تقسیم میشوند :

    تک بادکش ( دهانی ) : Monostom

    دوبادکش ( دهانی –  شکمی ) : Distom
 
یکی در قسمت سر و دیگری در انتها : Amphistom

دستگاه عصبی :
زیاد پیشرفته نیست بین 1 تا 3  غده وجود دارد. اطراف حلق 3 عصب به تمام بدن کشیده شده در این 3 عصب عصب های فرعی هم دیده میشود .

محل استقرار در بدن  :

ترماتودهایی که در انسان بیماری زایی ایجاد میکنند در کبد ، ریه ، روده باریک، و جریان خون (عروق مزانتر روده و عروق اطراف مثانه) وجود دارند . 

ترماتودهای کبدی و مجاری صفراوی شامل:

1 - فاسیولا هپاتیکا :  انتشار : آلودگی در دامها و کشورهایی که دامپروری گاو و گوسفند رواج دارد.در شمال ایران (گیلان) مشاهده شده است.
میزبان واسط : حلزون لیمنه ترانکاتولا

میزبان نهایی :  علفخواران و انسان

اندازه : 2 تا 3 سانتیمتر

تخم : بیضوی و زرد رنگ بین 30تا150 میکرون در یک قطب دارای دریچه است

بیماری زایی: تب،اسهال،کهیر،درد مفاصل،دردشکم،کم خونی،بزرگ شدن کبد

تشخیص : تاج راسی  Cepahalic coneو شولدر. آزمایش مدفوع ،توپاژ اثنی عشر

2 – فاسیولا ژیگانتیکا : 

انتشار : مناطق دشت

میزبان واسط : حلزون لیمنه ژدروزیانا

میزبان نهایی : علفخواران و انسان

اندازه: 7سانتیمتر

تخم : بیشتر از 130 تا 150 میکرون

بسیار شبیه فاسیولا هپاتیکا است .

نسبت طول به عرض آن زیاد است نسبت به هپاتیکا .

3 – دیکروسولیوم دندریتیکوم

نام دیگر آن : کرم کوچک کبد

انتشار : مناطقی که دامپروری باشد در ایران مشاهده شده است.

فورمولوژی: بسیار کوچکتر از هپاتیکا 5/0 تا 5/1 سانتیمتر بیضه ها شاخه شاخه نبوده و در قسمت بالا قرار دارد.

میزبان واسط : حلزون هلیسلا،سیونلا،زبرینا

میزبان واسط ثانویه : مورچه فورمیکا فوسکا

تخم : 38 تا 45 میکرون بیضوی نا متقارن ،قهوه ای تیره داخل آن میراسیدیوم است .

بیماری زای : به علت کوچکتر بودن انگل آلودگی کمتری دارد ، اختلالات گوارشی تهوع، استفراغ، اگر آلودگی شدید باشد منجر به سرطان کبد می شود .

تشخیص : همانند فاسیولا هپاتیکا

 

ترماتودهای خونی :  

1 - شیستوزوما هماتوبیوم

2 – شیستوزوما مانسونی
3 – شیستوزوما ژاپونیکوم

4 – شیستوزوما اسپینداله

5 – شیستوزوما بوویس

در پرندگان :

1 – تریکوبیلهارزیا 2 - اورنیتوبیلهارزیا

شیستوزوما هماتوبیوم: کانالی که ماده در آن قرار میگیرد را ژینوکوفور کانال نام دارد

انتشار : از انگلهای بسیار قدیمی است که در مومیایی های مصر هم مشاهده شده . در سوریه،عربستان،فلسطین،یمن،عراق و ایران (دزفول ، کرخه و کارون) مشاهده شده است .در بدن میتواند به مدت 35 سال زندگی کند .250 میلیون آلودگی تا به حال گزارش شده.

میزبان واسط:  : بولینوس و نوعی که در ایران وجود دارد به نام بولینوس ترانکاتوس Bulinus truncatus

میزبان نهایی :فقط انسان

فورمولوژی : بین 10 تا 15 میلیمتر است دارای بادکش دهانی و شکمی .تعداد بیضه ها بین 4 تا 5 عدد است و در قوس پشتی بعد از بادکش شکمی است .و در ماده تخمدان ها در ناحیه خلفی بدن واقع شده .

تخم : بین 110 تا 160 میکرون  و دارای خار انتهایی 

بیماری زایی: بیماری اگر بر اثر هماتوبیوم باشد بیلارزیوز ادراری گویند.

بیماری :  شامل 3 مرحله است :

1 – حمله : نفوذ فورکوسریا در پوست که باعث سوزش و خارش و برجستگی های قرمز در محل نفوذ ایجاد نماید.

2 _ مرحله حاد : علائم در این بیماری مربوط به مهاجرت در قلب و ریه بوده که علائم ریوی بیشتر نمایان است مثل سرفه خشک ، تب ، افزایش ائوزینوفیل در خون

3 -  مرحله حاد : ناراحتی در این مرحله مربوط به مهاجرت کرم در محل اصلی و تغذیه از خون و مواد دفعی آن برای انسان سمی است . کرم تخمگذاری میکند و به علت خار انتهایی باعث پاره شدن مویرگها میشود و باعث عارضه ای بنام هماچوری یا خون ادراری میشود

 تشخیص :

1 –مشاهده تخم در ادرار. بهترین زمان نمونه گیری در  فرد باید تحرک بدنی داشته باشد .

2 -  سیستوسکپی و مشاهده ضایعات جدار مثانه .

 3 _ آزمایشات سرم شناسی و تعیین میزان آنتی بادی

4 _ تست جلدی

 

شیستوزوما مانسونی :

انتشار :آلودگی به این انگل در برخی کشورهای آفریقایی و کشورهای از قبیل عربستان،یمن،برزیل، در ایران وجود ندارد.

میزبان واسط: حلزون بیومفالاریا

میزبان نهایی :سگ ،گاو، گاومیش و انسان 

تخم : بین 115 تا 175 میکرون دارای خار جانبی است  

بیماری زایی: همانند هماتوبیوم 3 مرحله دارد .

و به جای نفود در مثانه به مزانتر روده میرود .

علائم بیماری : تب، بیحالی، استفراغ، افزایش ائوزینوفیلی، درد شکمی، اسهال که گاهی با خون  و مخاطات همراه است ، یبوست کم خونی .تشکیل گرانولوما در کبد .

تشخیص : 1 -  آزمایش مدفوع به منظور مشاهده تخم انگل 2 -  تست جلد ی  3 -  روشهای سرولوژیکی 4 – بیوپسی از روده  5 – رکتوسکپی به منظور مشاهده ضایعات ایجاد شده در جدار روده

شیستوزوما ژاپونیکوم : 

انتشار : همانطور که از نام این شیستوزوما پیداست بیشتر در محدوده آسیای جنوب شرقی به خصوص ژاپن است و رود یانگ تسه در چنین

میزبان واسط: دوزیستی بنام حلزون اونکوملانیا

میزبان نهایی :جوندگان مثل موش  صحرایی ،گربه ،سگ،گاو،گاومیش،خوک، و به ندرت انسان

تخم : 70 تا 110 میکرون که دارای خار تکمه ای یا خار جانبی کوتاه است .

جایگزینی عروق خونی به خصوص ورید باب کبد زندگی میکند و به آن شیستوزومای احشایی میگویند .

علائم بیماری : تب ، بزرگی کبد، درد مفاصل،سرفه،افزایش گلبول سفید و ائوزینوفیلی . به درمان مقاوم است .

تشخیص :  همانند مانسونی

اساس اختلاف در گونه های شیستوزوما در نرها تعداد بیضه و در ماده ها موقعیت تخمدان می باشد :

نرها :

هماتوبیوم : 4 – 5 بیضه

چاپونیکوم : 6 – 7 بیضه

مانسونی : 6 – 9 بیضه

ماده :

هماتوبیوم : تخمدان  3/1 پایین

چاپونیکوم : در وسط

مانسونی : تخمدان در 3/1 قدامی  

بیماری زایی تخم شیستوزوما در بدن :

تخم اگر در کبد یا طحال برود عارضه ای ایجاد می کند بنام چوب چوپوقی pipe stem fibrosis

تورم در طحال و کبد را شاهد هستیم.

اگر در مثانه نفوذ کند پارگی مویرگها و هماچوری و تکدر ادارا .

در ژاپونیکوم به علت کوچک بودن تخم می تواند خود را به مغز رسانده و ایجاد CNS  نماید .

نام دیگر این آلودگی :  خارش شناگران معروف استSwimmers itch نفوذ سرکر از طریق پوست.سرکر شیستوزومای پرندگان و پستانداران که در پوست انسان نفوذ میکند قادر به سیرتکاملی نیست و در پوست باقی میماند و باعث این عوارض میشود . برنجکاران و افرادی که در آبهای آلوده شنا میکنند تحدیدی برای آنها محسوب میشود .